Pracownicy są zatrudniani przy pracach wymagających różnych predyspozycji zawodowych. Są również zatrudniani przy pracach, które wymagają szczególnej sprawności psychofizycznej.
W załączniku do rozporządzenia MPiPS z 28.5.1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (Dz.U. Nr 62, poz. 287) zostały określone prace wymagające szczególnej sprawności psychofizycznej. Pracownicy, którzy są zatrudnieni przy takich pracach mają prawo do powstrzymania się od wykonywania pracy.
W przypadku, gdy stan psychofizyczny pracownika nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób, pracownik może uprzednio zawiadamiając przełożonego, powstrzymać się od pracy powołując się na art. 210. § 4. kodeksu pracy.
Jak można zauważyć, przedmiotem ochrony jest nie tylko życie i zdrowie pracownika wykonującego pracę, ale głównie innych osób np. pasażerów samolotu. Intencją ustawodawcy jest więc zapobieganie katastrofom i wypadkom powstałym w wyniku błędu popełnionego przez człowieka, z powodu jego niedyspozycji psychofizycznej. Przy czym, aby pracownicy nie wykorzystywali tego prawa zbyt często, pracownikowi powołującemu się na art. 210. § 4. kodeksu pracy, za czas powstrzymania się od pracy nie przysługuje wynagrodzenie. Pracownik zachowa prawo do wynagrodzenia, tylko wtedy, gdy pracodawca zleci mu wykonanie innej pracy, zgodnej z jego kwalifikacjami, która nie wymaga szczególnej sprawności psychofizycznej.
Niektóre grupy zawodowe mają ograniczone prawo do powstrzymania się od pracy ze względu na zagrożenie dla zdrowia i życia wynikające z niezapewnienia odpowiednich warunków BHP, jak i ze względu na niesprawność psychofizyczną (art. 210. § 5. Kodeksu pracy). Są to pracownicy obowiązani do ratowania życia ludzkiego lub mienia. Wynika to ze specyfiki pracy, a po drugie, z uzyskiwania dodatkowego wynagrodzenia jako ekwiwalentu za podejmowane ryzyko (patrz J. Jankowiak, Prawo powstrzymania się od wykonywania niebezpiecznej pracy przez pracowników obowiązanych do ratowania życia ludzkiego lub mienia (art. 210 § 5), Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjalny 1997, Nr 4, s. 26).
