Wynikające z Art. 66. 2. Konstytucji RP prawo każdego pracownika do corocznych płatnych urlopów, zostało określone w przepisach o urlopach wypoczynkowych (art. 152-173 Kodeksu pracy).
Urlop wypoczynkowy jest szczególnym uprawnieniem przysługujący pracownikowi w celu wypoczynku i regeneracji sił, podczas którego jest on zwolniony z obowiązku świadczenia pracy. Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego, a pracownik natomiast nie może zrzec się prawa do tego urlopu (art. 152 § 2. Kodeksu pracy).
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu, tylko wtedy, gdy wystąpią okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu, a obecność pracownika jest niezbędna. Nieprzewidzianymi sytuacjami mogą być na przykład awaria maszyny, którą należy niezwłocznie naprawić, czy też niezapowiedziany audyt. Istotne jest to, że to pracodawca decyduje czy odwołanie pracownika z urlopu jest konieczne. Pracownik, który nie zgadza się z tą decyzją może skierować sprawę do sądu pracy. Przy czym, w przypadku gdy pracownik nie podporządkuje się poleceniu wstawienia się do pracy, pracodawca może potraktować to jako opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia i nałożyć karę porządkową w postaci kary grzywny.
Za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego należy uznać odwołanie pracownika z urlopu, gdy nie zaistniały niezbędne warunki dopuszczalności odwołania, a rzeczywistym celem takiego działania jest dokonanie wypowiedzenia umowy o pracę (por. uchw. SN z 9.2.1967 r., III PZP 22/66, OSNC 1967, Nr 6, poz. 100).
Pracodawca odwołując pracownika z urlopu powinien pamiętać o tym, że jest obowiązany dokonać zwrotu części kosztów poniesionych przez pracownika.
Do kosztów takich możemy zaliczyć wydatki poniesione „z góry” przez pracownika w związku z planowanym urlopem poza miejscem zamieszkania. W przypadku odwołania pracownika z części urlopu, pracodawca zwraca tylko część kosztów poniesionych przez pracownika, obliczonych proporcjonalnie do okresu urlopu niewykorzystanego z powodu odwołania.
Do kosztów, które podlegają zwrotowi można zaliczyć również faktycznie poniesione koszty podróży do i z miejsca, gdzie pracownik spędzał urlop. W przypadku niemożności udokumentowania tych kosztów, pracodawca zwraca koszty obliczone zgodnie z przepisami dotyczącymi podróży służbowych.
